België: het fiscale lappendeken

Met de wens alles liever stil te houden, kon staatssecretaris Crombez maar moeilijk zijn frustratie verbergen toen bleek dat de pers zijn bekentenis over de vergissing van de bedrijfswagenfiscaliteit publiek had gemaakt. Fouten toegeven? Geen probleem, zolang de kiezer het niet te weten komt. Aan het jaaroverzicht van 2012 kent de Raad van State daarom slechts één adjectief toe: "betreurenswaardig".

In het parlement scoren de meerderheidspartijen niet veel beter. Zij beginnen de gewoonte aan te nemen om te stellen dat telkens er iets in de pers verschijnt over een nieuwe bepaling die wat moeilijk ligt in de publieke opinie, ze de gevolgen niet kenden. We denken aan het belastingkrediet voor kinderen ten laste, waarbij minister Vanackere zijn administratie de opdracht gaf de impact van de wetswijziging te onderzoeken nadat ze reeds gestemd was in de Kamer. Dito voor de black box van de FOD Financiën (de superdatabank tegen fiscale fraude), waarbij dezelfde minister naar aanleiding van de kritiek van de privacy commissie een comparatief onderzoek beval. Waarom dit niet op voorhand gebeurde, is tot op heden onbekend. We vragen ons soms af of ze de wetten die ze stemmen überhaupt wel lezen...

Is het niet het lappendeken aan onoverzichtelijke en onwerkbare fiscale maatregelen—denk maar aan de "monsterboete", de nieuwe regels voor de thin cap, de roerende voorheffing en "rijkentaks", ..., dan is het wel de ridicule spoed waarmee genoemde maatregelen en wijzigingen door het Parlement worden gejaagd. In december vorig jaar werden de te bestuderen parlementaire stukken pas 24 uur voor de vergaderingen aan ons uitgedeeld. Veel te laat, natuurlijk. "Dit werkt nieuwe vergissingen of onjuiste beleidsinschattingen in de hand die korte tijd nadien nopen tot nieuwe reparatiewetgeving." De kritiek van de Raad van State is misschien bijzonder fel, maar ook terecht. De regering ontwerpt wetten met bijzonder weinig kennis van zaken, de meerderheid in het parlement keurt ze meteen goed, en achteraf wordt alles nog gauw aangepast.

De belastingplichtigen hebben vaak maar enkele weken om zich naar deze toevloed van fiscale en administratieve wijzigingen te schikken. Zo werd de accijnsverhoging op alcohol pas in december 2012 bij programmawet goedgekeurd, maar diende de horecasector deze al op 1 januari 2013 toe te passen. Rechtsonzekerheid troef. Het Grondwettelijk Hof en het Hof van Justitie spreken in dat opzicht van een inbreuk op de mensenrechten. In een rechtstaat moet de burger immers met een zekere mate van voorzienbaarheid kennis kunnen nemen van de wetten die op hem van toepassing zullen zijn. In 2012 bleek België die definitie niet langer waardig.

Maar "we zijn goed bezig", klinkt het gedwee. Ik neem u mee naar de Kamer, begin februari, waar de begrotingsbesprekingen voor heel wat nachtwerk zorgt. Het is 2u 's nachts. De Kamerleden van de meerderheid hebben er op dat uur natuurlijk al lang de brui aan gegeven; immers, hoe zou u zelf zijn als u enkel ja hoefde te knikken. Voor ons betekent het als oppositie tot diep in de nacht oprechte kritiek leveren, ook al stemt de meerderheid uiteindelijk toch in met de begroting. Dit beklag had wat misplaatst geweest ware het niet dat we op zoveel punten hadden moeten tussenkomen. Want als u vorig jaar al bedenkingen had bij de begrotingsoefening van de regering, dan zal u dit jaar allicht nog grotere ogen opzetten.

De regering zegt 3,7 miljard te besparen maar dat blijkt bij nadere inspectie slechts een fata morgana. De genomen maatregelen zijn vaak eenmalige lapmiddelen zonder duurzame toekomstvisie. Iedereen met wat gezond verstand kijkt hier natuurlijk onmiddellijk doorheen. Want in de aanloop naar 2014 doet de regering wat ze het beste kan: uitstellen. Ze plakt pleisters op een been dat ze zelf gebroken heeft. Het enige wat na een jaar nog zal overblijven zijn de belastingverhogingen. Opnieuw. De roerende voorheffing stijgt met 65%, de belasting op levensverzekeringen wordt verhoogd, er volgt een nieuwe bijzondere RSZ-bijdrage die geen sociale rechten opbouwt, en ga zo maar door. Het Rekenhof stelt een toename in de fiscale ontvangsten vast van 4,6 miljard, waarvan 1,6 miljard uit nieuwe maatregelen komt. De loonbonus wordt wel uitgebreid, maar tevens zwaarder belast. In de begroting werden ontvangsten ingeschreven die nu, gezien de volgens het Planbureau lager dan verwachte economische groei, veel te optimistisch bleken.

Een loonlastenverlaging van €300 miljoen is hierbij niet meer dan een druppel op een hete plaat. De werkgever betaalt €100 uit en dat kost hem dan €131,7 in plaats van €132. De regering werkt ook de loonhandicap weg… binnen 6 jaar. De primaire uitgaven van de begroting stijgen met 1,9 miljard, in plaats van ze te beperken met de beloofde 700 miljoen. Defensie bespaart “zonder structurele maatregelen te moeten nemen”, de nmbs-groep bespaart "mits compensatie in de latere jaren". De solidariteitsbijdrage aan Griekenland wordt dit jaar betaald maar staat niet ingeschreven in de algemene uitgavenbegroting. En ondertussen blijft onze staatsschuld even hoog.

Een applausje voor de moeite?

Neen, ons land heeft nood aan structurele besparingen binnen de federale overheid, geen halfslachtige eenmalige maatregelen die de problemen doorschuiven naar de volgende generatie. Gelukkig begint de meerderheid van de Vlamingen gevoelig te worden voor de financiële en fiscale rotzooi waar we mee opgezadeld worden. En volgend op deze vernieuwde wens naar fiscale rechtvaardigheid, het besef dat de belangen van de burger sinds lang door de traditionele partijen verlaten werden voor een ander, lucratiever, doel: de volgende ministerposten. 2014. Laat dat eindelijk het jaar zijn waarin we durven protesteren, waarin we het status quo en economische stilstand van ons durven afschudden. Want de verandering... die begint bij onszelf.